De lijst van de 8 meest effectieve adaptogene planten (volgens de EFSA)

Adaptogene planten: recent bewijs voor eeuwenoude natuurlijke remedies

Van de Cordillera de los Andes tot de bergen in Tibet en van de Gangesvlakte tot aan de steppen in Siberië: al eeuwenlang gebruikt de mens planten om gezond te blijven, het leven op grote hoogte aan te kunnen, stress te bestrijden of hormonale problemen tegen te gaan. Deze planten brengen het lichaam weer in evenwicht. Ze geven ons meer kracht maar zorgen ook voor ontspanning.

We moeten echter wachten tot de jaren 40 van de twintigste eeuw voordat de Russische wetenschapper Nikolaï Lazarev de weldadige effecten ontdekt van de Schisandra chinensis. Hij zocht iets waarmee hij de fysieke en cognitieve prestaties van de soldaten uit de Sovjet-Unie kon versterken. Lazarev formaliseerde het concept van de adaptogene planten (1).

Na deze eerste ontdekkingen gaat dit concept de hele wereld over en volgt de ene studie de andere op (in 60 jaar werden er meer dan 1.000 studies naar adaptogene planten uitgevoerd). Vandaag de dag is er een algemeen aanvaarde definitie (2).

Een adaptogene plant:

• vergroot de weerstand van het lichaam tegen allerlei verschillende aanvallen (fysiek, chemisch, biologisch) op een niet-specifieke wijze;
• heeft een normaliserend effect, ongeacht de veranderingen die er op dat moment spelen;
• is niet toxisch en niet van invloed op de normale lichaamsfuncties.

Hierbij een lijst van de EFSA (Europese Autoriteit voor de Voedselveiligheid) met de 8 beste adaptogene planten.

Schisandra chinensis: de topper onder de adaptogenen

de Chinese schisandra (Schisandra chinensis) is een bijzonder rustieke, vezelachtige slingerplant die vooral in het kreupelhout groeit. Het wordt al eeuwenlang in de keuken gebruikt, maar ook in de traditionele Chinese geneeskunst.

Het wordt ook wel vijf smakenfruit genoemd (omdat de vruchten zowel zout als zoet, zuur, kruidig en bitter kunnen smaken). Men noemt het ook wel Indiase ginseng of de 'vrucht van de vitaliteit', omdat de Chinese schisandra met name gebruikt werd als seksueel stimulerend middel, dus als boost voor het libido. Maar men gebruikte het ook als oppepper voor de fysieke en cognitieve prestaties, of als middel tegen slapeloosheid en stress.

Kortom: het voldoet helemaal aan het beeld dat we hebben van een adaptogene plant. En dat is ook logisch: het was namelijk deze plant die Nikolaï Lazarev gebruikte om zijn concept te formaliseren.

Pas in 1951 ontdekte men dat de weldadige effecten van de Schisandra chinensis te danken waren aan een specifieke werkstof, namelijk aan schisandrine en een derivaat hiervan, gamma-schisandrine. Andere werkstoffen waren de verschillende lignanen in de plant (gomisin A, B, C, D, E, F).

De lignanen zouden onze weefsels beschermen tegen oxidatieve stress (met name in de huid, de hersenen, het hart, de nieren en de lever). De lignanen zouden met name de effecten van glutathion versterken (3).

Naast deze gunstige adaptogene eigenschappen heeft de Schisandra chinensis:

• een gunstig effect op de gezondheid van het ademhalingsstelsel;
• een beschermend effect voor de lever.

Om optimaal te kunnen profiteren van de talrijke gunstige effecten van deze 'vrucht van de vitaliteit', wordt deze vaak gebruikt als basis voor voedingssupplementen (zoals Schisandra Chinensis, genormaliseerd op 9% schisandrine).

Ashwagandha Withania somnifera), perfect tegen stress

Het is een van de pijlers uit het traditionele Indiase apothekersboek, deze Withania somnifera. Het is een robuuste plant die zelfs in de droogste gebieden van Pakistan en Sri Lanka groeit. In het Sanskriet betekent de naam 'geur van het paard'. Deze naam dankt de plant aan de typische geur van de wortels.

In Jemen wordt de plant 'blad der genezing' genoemd. Ashwagandha is ook een plant die terecht onder de noemer 'adaptogeen' valt. De plant werd namelijk toegepast in de ayurvedische geneeskunst bij allerlei gezondheidsproblemen: slapeloosheid, stress, gewrichtsontstekingen, angst, ademhalingsproblemen, etc.

Nadat men de belangrijkste werkstoffen ontdekt had (withanolides, asparaginezuur, glycine, tyrosine, alanine, proline, tryptofaan, glutaminezuur, cystine.... maar ook een groot aantal flavonoïden) werd er een aantal patenten aangevraagd die tot doel hadden de plant te gebruiken als ondersteuning bij bepaalde mentale problemen (4).

Ashwagandha draagt met name bij aan:

• de mentale gezondheid en de ontspanning;
• en aan gezonde hart en bloedvaten.

Om die reden vinden we Withania somnifera in verscheidene voedingssupplementen (zoals Super Ashwagandha).

De prikkelende weldaad van Piper longum

Een van oorsprong Indiase slingerplant draagt de vrucht die we lange peper noemen (Piper longum). De zaden van de peper zijn minuscuul. Ze zitten in een soort langwerpige omhullingen die wel wat weghebben van de katjes van een hazelaar. De Piper longum is een belangrijke plant uit de ayurvedische geneeskunst.

Weerbaarheid van het lichaam tegen stress, ademhalingsproblemen, spijsverteringsproblemen: in India wordt lange peper gebruikt vanwege de vele weldadige eigenschappen.

De eigenschappen zouden te danken zijn aan het hoge gehalte aan piperine, een alkaloïde die zorgt voor de scherpe smaak van de Piper longum en die inwerkt op verschillende lichaamsfuncties (5).

Ginseng, het adaptogene baken van de Chinese geneeskunst

Het is de koningin van de traditionele Aziatische apothekersboeken (uit China, Korea, India), deze ginseng. Het behoort tot de botanische soort van de Panax, een woord dat afkomstig is uit het Grieks zoveel betekent als 'remedie tegen elke pijn, wondermiddel'. Ze hadden dus al ver voor Nikolaï Lazarev ontdekt welke adaptogene eigenschappen deze plant had.

De werkzame stoffen in ginseng, die aan de basis staan van deze gunstige effecten, de zogenaamde ginsenosides zijn echter pas door recent onderzoek ontdekt. Het exacte werkingsmechanisme van ginsenosides hebben wetenschappers echter nog steeds niet aan kunnen tonen (6).

Ginseng draagt bij aan:

• de mentale gezondheid, mentale prestaties en cognitieve functies;
• de gezondheid van het immuunsysteem;
• een gezond seksleven;
• gezonde fysieke prestaties;
• een adequate glucosestofwisseling;
• de algehele vitaliteit, met name dankzij de vermoeidheidbestrijdende effecten.

Kortom: het is duidelijk dat ginseng geschaard kan worden onder de adaptogene planten en het voedingssupplement met ginseng is onontbeerlijk voor elk huishouden (kies bijvoorbeeld voor het supplement Ginseng 30%, dat genormaliseerd is op 30% de ginsenosides).

Wat het lichaam nodig heeft, dat biedt duindoorn

Deze stekelige struik uit de elaeagnus-familie heeft vaak eetbare bessen. de duindoorn zien we tegenwoordig vaak terug in zogenaamde voedselbossen. De Latijnse naam is Hippophae rhamnoides. We zien de struik zowel in Europa als in de meer gematigde gebieden van Azië.

De eetbare besjes van de duindoorn zijn lichtzuur van smaak en rijk aan vitamine C (5 x zo veel als in een kiwi), A, E, F en P. Bovendien bevatten ze flavonoïden en anthocyanen. Ze worden al meer dan 1.200 jaar gegeten in Europa, China en Rusland als ontwormingsmiddel, als versterkend tonicum en als infectiebestrijder. Ook wordt het toegepast bij verwondingen, zoals verbranding van de huid, etc. (7)

Duindoorn draagt bij aan:

• de natuurlijke afweermechanismen van het lichaam;
• de gezondheid van de huid;
• de gezondheid van het hart- en vaatstelsel;
• de gezondheid van het spijsverteringsstelsel.

Het is dus zeker een plant waarvan de weldadige effecten zich afstemmen op de behoeften van het lichaam, waardoor het een uitermate geschikte basis is voor een voedingssupplement (gebruik bijvoorbeeld Sea Buckthorn Extract, dat bestaat uit softgels met duindoornolie).

Eleutherococcus senticosus alias Siberische ginseng

Het is een robuuste struik met trosjes zwarte bessen die oorspronkelijk uit Siberië en Azië komt: de eleutherococcus, ook wel Siberische ginseng genoemd vanwege de adaptogene eigenschappen. De plant werd ook gebruikt door sporters uit de Sovjet-Unie, maar het traditionele gebruik gaat al meer dan 4.000 jaar terug.

Eleutheroside B, een syringine met een antioxidatieve en antimicrobiële werking zou de krachtigste werkstof in deze plant zijn. De plant draagt met name bij aan:

• de ondersteuning van het immuunsysteem;
• de verbetering van fysieke en mentale prestaties (8).

De krachtigste adaptogene boost voor het immuunsysteem: hokjespeul

De hokjespeul is een vaste plant uit de familie van de fabaceae (linzen, kikkererwten, etc.). Het is een kleine peulvrucht die oorspronkelijk uit noordoost China komt. Het heeft gele bloemen die later trosjes vormen. Ondertussen hebben we er meer dan 2.500 soorten van ontdekt.

In de traditionele Chinese geneeskunst wordt de wortel van de astragalus al eeuwenlang gebruikt vanwege de stimulerende effecten voor het immuunsysteem en de ontstekingsremmende werking. Met name het hoge gehalte aan polysachariden, de vezels die het immuunsysteem in de darm ondersteunen, zou aan de basis liggen van de vele gunstige effecten (9).

Hokjespeul draag bij aan:

• de gezondheid van het hart- en vaatstelsel;
• het fysieke en mentale welzijn;
• een gezonde en soepele huid;
• de beweeglijkheid van spermatozoïden;
• de gezondheid van het immuunsysteem.

Al deze adaptogene eigenschappen maken dat hokjespeul een ideale basis is voor een voedingssupplement (neem bijvoorbeeld Astragalus Extract).

De weldaad van de gouden wortel (Rhodiola rosea)

We kennen het onder de namen rozewortel of gouden wortel: de Rhodiola roseais een kleine vetplant uit de familie van de crassulaceae. De plant dankt zijn naam aan de rozengeur die verspreid wordt door de wortels. De plant komt voornamelijk voor in Siberië en Scandinavië.

In deze gebieden dicht men de plant al eeuwenlang tal van gunstige werkingen toe: verbetering van het fysieke duurvermogen, verlengen van de levensduur, verbetering van de seksuele vitaliteit en het geheugen, etc. Met al deze eigenschappen voldoet de plant perfect aan de omschrijving voor adaptogene planten.

Rhodiola is namelijk rijk aan rosavine en salidroside, twee glycosides die in zouden werken op het zenuwstelsel, maar die eveneens tal van bio-actieve effecten zouden hebben (10).

Rhodiola draagt bij aan:

• de ondersteuning van het zenuwstelsel;
• de gezondheid van het hart;
• de gezondheid van het spijsverteringsstelsel;
• de ondersteuning van gezonde fysieke prestaties;
• de bevordering van mentale en cognitieve prestaties.

Net als alle andere planten die op de lijst van de EFSA staan, is rhodiola een uitstekende basis voor een voedingssupplement (die u bijvoorbeeld kunt vinden in de vorm van capsules die genormaliseerd zijn op 5% rosavine en 1,8% salidroside in het supplement Rhodiola rosea).

Op zoek naar adpatogenen die in synergie werken?

Om maximaal te profiteren van de weldadige effecten van deze adaptogene planten met hun erkende eigenschappen, kunt u natuurlijk kiezen voor slimme combinaties die voor synergie zorgen en die elkaars werking versterken:

• hokjespeul, schisandra en Rhodiola rosea kunnen bijvoorbeeld in synergie worden gebruikt met andere natuurlijke remedies, zoals reishi, ginseng, ashwagandha gojibessen. Keuze genoeg dus voor wie op zoek is naar kalmering en ondersteuning van het immuunsysteem (zoals dat bijvoorbeeld kan met behulp van het supplement Adaptix;
• een adaptogeen drankje op basis van heilige basilicum, hokjespeul, chaga, reishi, kurkuma, gember, etc. is een excellente ayurvedische remedie van onze voorouders voor het hervinden van kracht en vitaliteit, met name in periodes van vermoeidheid en stress (bijvoorbeeld met Adaptogenic Potion );
• eleutherococcus, rhodiola en maca, versterkt met magnesium, vitamine C en zink vormen ten slotte samen een uiterst doeltreffende combinatie om u te helpen ontspannen en beter met stress om te gaan (volg bijvoorbeeld een kuur met Adrenal Support).