Anti-aging: is er binnenkort een vaccin dat veroudering vertraagt?

Eerst een korte uitleg: wat is een senescente cel ?

Een senescente cel is een cel die niet meer goed functioneert en die zich niet meer kan delen. Dit mechanisme, dat we senescentie noemen, is voor het lichaam ontzettend belangrijk: senescente cellen spelen bijvoorbeeld een belangrijke rol in de ontwikkeling van embryo's, het herstel van weefsels, maar ook bij de onderdrukking van tumoren (1).

Wanneer er zich echter op een chronische maniergrote hoeveelheden senescente cellen ophopen in het lichaam, dan heeft dat voor ons lichaam schadelijke effecten: de cellen kunnen de homeostase in de weefsels beïnvloeden en zo het ontstaan van stofwisselingsziekten, ontstekingsziekten en neurodegeneratieve aandoeningen bevorderen. Ze kunnen zelfs aanzetten tot de ontwikkeling van tumoren (2).

Onderzoekers proberen dan ook al jaren om deze cellen te vernietigen in de hoop daarmee de veroudering te bestrijden, maar vooral ook de ouderdomsgerelateerde ziektes een halt toe te roepen. Denk daarbij aan diabetes, osteoporose, gewrichtsproblemen, atherosclerose, etc. (3)

Een vaccin speciaal voor senescente cellen

Professor Toru Minamino van de universiteit Juntendo in Japan heeft dit onderwerp weer op de agenda gezet dankzij de publicatie begin december 2021 van een artikel in het blad Nature. Hierin worden hun pogingen beschreven on een vaccin te ontwikkelen dat specifiek gericht is op senescente cellen (4).

Tot op heden richtten de werkstoffen van de meeste artsen en onderzoekers zich op het remmen van de wegen die de celdood van senescente cellen voorkomen. Anders gezegd: die werkstoffen hebben dus tot doel de dood van senescente cellen te bespoedigen (men noemt dit ook wel senolytica).

Deze Japanse onderzoekers maakten echter gebruik van een nieuwe technologie, die tot nu toe alleen werd ingezet in de bestrijding van kanker: een peptidevaccin. Peptides bestaan in feite uit aminozuurketens en vormen samen proteïnes. Ze spelen een buitengewoon belangrijke rol bij de immuniteit.

Het is gebaseerd op het volgende werkingsprincipe: men probeert een specifieke peptide te detecteren die past bij een bepaald virus, een specifieke tumor, of in dit geval, bij senescente cellen. Vervolgens wordt deze peptide vergroot en geïnjecteerd in het lichaam waarna het immuunsysteem specifieke antilichamen gaat aanmaken.

Tijdens dit onderzoek ontdekten de teams van Toru Minamino een bepaald eiwit, namelijk GPNMB, een marker voor atherosclerose. Om hun hypothese te controleren, gingen de wetenschappers over tot de genetische verwijdering van deze proteïne bij muizen die gevoed werden met vetrijke voeding. Ze constateerden vervolgens een afname van de senescentie in het vetweefsel, evenals een verbetering van afwijkingen op het gebied van de systemische stofwisseling bij de muizen.

Dankzij het ontwikkelde vaccin hebben ze een ander cohort muizen immuun gemaakt: ze constateerden daarbij een afname van de cellen die positief waren op GPNMB, een verbetering van de normale fenotypes en de leeftijdsgerelateerde pathologieën, evenals een langere levensduur bij de mannetjesmuizen die leden aan een progeriasyndroom (een ziekte die vroegtijdige veroudering veroorzaakt).

Een veelbelovende ontdekking voor wie een lang en gezond leven wil

Deze eerste resultaten dienen natuurlijk nog verder en diepgaand onderzocht worden, maar ze zijn desalniettemin erg veelbelovend. Misschien bieden ze ons in de toekomst oplossingen om langer en gezonder te kunnen leven.

Echter, in plaats van af te wachten tot de wetenschap komt met een vaccin tegen veroudering voor ons mensen, zullen we toch echt eerst zelf goed voor ons lichaam moeten zorgen om zo het ontstaan van senescente cellen zo veel mogelijk te beperken.

Een gezonde en uitgebalanceerde voeding, met regelmaat sporten en bewegen, oxidatieve stress verminderen, minder alcohol en vooral minder tabak gebruiken, etc. Op dit moment zijn dat toch nog de beste strategieën voor een lang en gezond leven.

Laten we ook niet vergeten dat er al moleculen bestaan die al verschillende jaren uitvoerig bestudeerd zijn vanwege hun veelbelovende potentiële senolytische eigenschappen. Het gaat hierbij met name om twee flavonoïden: fisetine en quercetine, twee stoffen die we kunnen innemen in de vorm van voedingssupplementen. U vindt ze terug in de supplementen van pure fisetine (zoals Fisetin) en in en in krachtige combinatieformules met fisetine, quercetine, plus zwarte thee zonder cafeïne, vitamine C en bromelaïne (zoals in Senolytic Complex) (5-7).