Hersenen: de 3 voedingssupplementen die ons brein het beste beschermen

De voedingsbehoefte van de hersenen

Het is het belangrijkste orgaan van het centrale zenuwstelsel: de hersenen. Een ingewikkeld systeem dat veel weg heeft van een geïntegreerd computersysteem. Ons brein is opgedeeld in verschillende hersengebieden die onderling met elkaar verbonden zijn middels 100 miljard neuronen. Dit bijzondere orgaan stuurt in zijn eentje bijna al onze lichaamsfuncties aan (1). Zonder ons brein kunnen niets waarnemen, kunnen we niet bewegen of denken, onthouden we niets, kunnen we niet spreken en kunnen we zelfs niet ademhalen!

De uitvoering van deze grote verscheidenheid aan taken vraagt om een hoge, ononderbroken energieaanvoer. Ons brein werkt vooral op glucose, een enkelvoudige suikervorm die ontstaat door de verbranding van koolhydraten. Het lichaam houdt maar liefst 20% van onze totale koolhydraatinname apart voor de hersenen (2)! Daarnaast is het brein (net als ons myocard) ook nog eens een grootverbruiker van zuurstof. Van ons hele lichaam kan ons brein het slechtst tegen situaties van zuurstofgebrek (3).

Er zijn tal van voedingsstoffen die eveneens bijdragen aan de gezondheid van onze grijze massa. Denk bijvoorbeeld aan vetten (met name de meervoudig onverzadigde vetzuren). Zij onderhouden de membraanstructuren van de neuronen (4). Of neem de eiwitten, die afgebroken worden tot aminozuren en in die vorm direct gebruikt worden voor de aanmaak van neurotransmitters - de beroemde chemische boodschappers die zorgen voor de uitwisseling van berichten tussen de neuronen (5).

We moeten ook de vitamines en mineralen niet vergeten, die op verschillende terreinen een beschermende werking hebben voor het zenuwstelsel, met name op het gebied van de signalering in de cellen, het transport van zuurstof of de bestrijding van oxidatiestress (6-7).

Veroudering en de bescherming van het zenuwstelsel

Naarmate we ouder worden zien we in meerdere of mindere mate veranderingen optreden in de chemie en de structuur van de hersenen. Deze veranderingen verschillen van persoon tot persoon. Vaak vertalen deze veranderingen zich in een afname van het aantal hersengebieden (vanaf 40 jaar een afname van ongeveer 5% per decennium). Daarnaast zien we een afname van het aantal zenuwcellen, een ophoping van toxische stoffen, en een aantasting van de neurotransmitters (8). Wat eveneens een rol speelt, is dat de afname van het bloedvolume met zo'n 20% de bovengenoemde verschijnselen versnelt. Dat leidt er immers toe dat ook de zuurstoftoevoer afneemt (9).

Al deze verschillende veranderingen kunnen een directe impact hebben op de hersenfunctie, en dan met name op het geheugen, de coördinatie, de intellectuele prestaties en de uitvoerende functies (zoals het redeneren, het plannen, het organiseren, het beoordelen...) (10). Kortom, deze cognitieve problemen manifesteren zich door een tragere uitvoering van dagelijkse taken, herhaaldelijke momenten van vergeetachtigheid, problemen bij het formuleren van voorstellen of moeilijkheden bij het ontwikkelen van ideeën.

Gelukkig kunnen we deze cognitieve achteruitgang voorkomen en afremmen door een paar goede gewoontes toe te passen in ons dagelijks leven. Voeding is uiteraard een belangrijk aspect, maar ook een regelmatige fysieke activiteit is belangrijk, naast de dagelijkse hersengymnastiek (sudoku, kruiswoordpuzzels...) en een rijk sociaal leven. Al deze elementen zijn belangrijk voor een gezond zenuwstelsel (11-13).

Vandaag de dag doet men op het gebied van de voeding voor de hersenen veel onderzoek zodat we ons brein beter kunnen beschermen tegen de tand des tijds.

Homotaurine, het biologische neefje van GABA

De naam doet ons denken aan taurine, het aminozuur dat van nature al voorkomt in ons lichaam, maar homotaurine komt alleen voor in een bepaalde soort zee-alg. Het onderscheidt zich doordat het beschikt over een extra koolstofatoom, waardoor de biologische functie aanmerkelijk anders is. Eigenlijk lijkt de stof eerder op gamma-aminoboterzuur, dat we beter kennen onder de naam GABA, de belangrijkste remmende neurotransmitter van de hersenschors (14).

Sommige onderzoeken suggereren dat het een bijzondere affiniteit heeft met de hippocampus (15-16). De hippocampus is een onderdeel van het limbisch systeem en is betrokken bij de geheugenprocessen, bij de ruimtelijke oriëntatie en de beheersing van emoties. De atrofie van dit gebied is vaak een van de voortekenen van het ontstaan van neurodegeneratieve stoornissen (17).

Dit verklaart waarom supplementen met homotaurine (zoals Homotaurine - chemisch en biologisch identiek aan de natuurlijke vorm) een belangrijke plaats innemen op het gebied van de voeding van de hersenen.

Synergie van planten voor ondersteuning van de hersenfuncties

De fytotherapie biedt ons een groot aantal planten die ons helpen onze grijze massa in de watten te leggen. We noemen er een paar:

• Ginkgo biloba: deze boom, ook wel Japanse notenboom genoemd, staat symbool voor een lang leven en draagt bij aan een normale cognitieve functie en het behoud van een goede microcirculatie (18);
• Bacopa monnieri: ook wel bekend als water hyssop of brahmi in de ayurvedische geneeskunst. Deze plant ondersteunt het centrale zenuwstelsel, bevordert de stimulatie van het brein en de zenuwen en heeft een positieve invloed op de hippocampus (19);
• Centella asiatica: wordt al tweeduizend jaar gebruikt in Azië. Het wordt ook wel Aziatische waternavel genoemd en draagt bij aan een goede mentale gezondheid en een normale cognitieve functie dankzij de herstellende eigenschappen (20);
• Huperzia serrata : in de traditionele Chinese geneeskunst is dit een zeer gewilde plant vanwege het hoge gehalte aan huperzine, een alkaloïde die in staat is door de bloed-hersenbarrière te dringen. Daarnaast draagt het bij aan de mentale gezondheid (21).

Het kan dus verstandig zijn om deze verschillende planten te combineren zodat ze in synergie kunnen werken en u optimaal van de beschermende effecten kunt profiteren (het topsupplement Neurex brengt al deze plantaardige extracten samen en combineert ze met andere befaamde stoffen, zoals kurkuma, vitamine B11 en B12 voor een complete werking) (22).

Hericium erinaceus, een zwam om te onthouden

Hij werd in de Chinese traditionele geneeskunst al in 200 v. Christus gebruikt. De pruikzwam (Hericium erinaceus) is een bijzondere verschijning met zijn lange, naaldachtige witte steeltjes die wel wat weghebben van een vreemde haardos. Zijn bijnaam 'leeuwenmanen' dankt hij aan deze typische kenmerken.

Kijken we naar de biochemische samenstelling, dan zien we dat deze zwam rijk is aan bèta-glucanen, oftewel een bijzondere categorie van polysachariden die een rol spelen bij de vetstofwisseling. Daarnaast bevat de pruikzwam veel hericenonen. Dit zijn fenolachtige bestanddelen waarvan de interactie met de groeifactoren van de zenuwen (NGF) op dit moment wordt bestudeerd door de wetenschap (23).

Hoewel het werkingsmechanisme nog niet helemaal doorgrond is, lijkt een supplementinname van Hericium erinaceus een goede stap te zijn op het preventieve vlak (bijvoorbeeld met Lion’s Mane, gedoseerd op 30% de bèta-glucanen).

De hersenen stimuleren?

Zoekt u eigenlijk iets waarmee u uw hersenfuncties kunt optimaliseren? Bij 'neuroprotectie' gaat het vooral om het gezond houden van de bestaande zenuwcellen. Er bestaan echter ook specifieke stoffen die de cognitieve prestaties een boost kunnen geven en kunnen versterken. Dit noemen we noötropics (24). Deze stoffen kunnen verschillende doelen dienen: de mentale helderheid herstellen, de geest een oppepper geven, het brein mentaal uitdagen, het werk effectiever kunnen doen...

Naast bacopa en ginkgo zien we hierbij stoffen die we vaak al in onze voorraadkasten hebben staan: denk aan cafeïne (het stimulerende molecuul uit koffie) en L-theanine (het belangrijkste aminozuur uit groene thee) (25).

Sommige supplementen met een noötropisch effect hebben al deze stoffen samengebracht in een formule (zoals Smart Pills, een superkrachtige formule met bacopa, ginkgo, cafeïne, L-theanine en taurine) (26).