3 adviezen om Alzheimer te voorkomen

Alzheimer: de meest voorkomende degeneratieve ziekte in Europa

De ziekte van Alzheimer leidt tot het afsterven van neuronen en wordt gekenmerkt door eengeleidelijk verlies van het geheugen en bepaalde intellectuele functies. Dit alles heeft een enorme impact op het dagelijks leven en de zelfredzaamheid (1).

Het treft 1 op de 100 mensen voor de 70 jaar, maar de prevalentie loopt op met het stijgen van de leeftijd. In de leeftijdsgroep van mensen tussen de 70 en 79 jaar wordt 1 op de 25 mensen getroffen door de ziekte van Alzheimer; bij mensen tussen de 80 en 89 jaar gaat het om 1 op de 5 personen en bij mensen boven de 90 wordt zelfs 1 op de 3 personen getroffen door de ziekte. Europa telt dan ook bijna 4 miljoen mensen met Alzheimer (2-3).

De exacte mechanismen rondom Alzheimer zijn nog altijd niet bekend, maar wat wetenschappers al wel weten, is dat de ziekte te maken heeft met de opeenhoping van specifieke eiwitten (amyloïde en tau) in de hersenen. Deze eiwitten lossen normaal gesproken op en worden dan afgevoerd uit het lichaam. Wanneer deze eiwitten zich ophopen, ontstaat er een soort 'aanslag' rondom de neuronen die ervoor zorgt dat ze niet meer goed kunnen functioneren en afsterven (4-5).

De preventie van de ziekte van Alzheimer bestaat dus vooral uit het gezond houden van onze hersenen en het stimuleren van de aanmaak van nieuwe neuronen om de neuronen die in de loop der jaren verloren zijn gegaan te vervangen. Het idee hierachter is dat men op deze manier probeert de cognitieve reserves en de capaciteiten van ons brein te behouden, of zelfs de vergroten (6).

Fysieke activiteit: de nummer 1 bij preventie van Alzheimer

In zijn algemeenheid geldt dat een gezond en evenwichtig leven zonder twijfel een van de beste manieren is om Alzheimer te voorkomen (7).

Daarbij speelt fysieke activiteit een hoofdrol. Wie regelmatig fysiek actief is, stimuleert de doorbloeding, met name in de hersenen, wat ervoor zorgt dat de organen gezond blijven (8).

Trouwens, door regelmatig fysiek actief te zijn, bevordert men de aanmaak van endorfines, die van invloed zijn op het humeur, en op dopamine, eveneens een stof die inwerkt op het humeur en die werkt als stressbestrijder en ondersteuner van een goede nachtrust. Welnu, een evenwichtige mentale staat en een goede nachtrust zijn de twee belangrijkste pijlers voor de preventie van de ziekte van Alzheimer.

En dat is ook logisch: tijdens de slaap voert ons lichaam namelijk de amyloïde- en tau-eiwitten op efficiënte wijze af. Een goed nachtrust is dus essentieel voor de preventie van Alzheimer (9).

Tenslotte zijn er recente studies die aantonen dat 30 minuten van intensieve dagelijkse fysieke activiteit de vorming van nieuwe neuronen stimuleert. Sporten helpt dus de reservecapaciteit in de hersenen in stand te houden (10).

Alzheimer en het behoud van cognitieve functies en de hersencapaciteit

We hebben gezien dat onze hersenen met het ouder worden steeds meer moeite krijgen met het afvoeren van de amyloïdes en de tau-eiwitten, wat op de langere termijn leidt tot het afsterven van neuronen. Een van de manieren om de ziekte van Alzheimer te voorkomen is dus het stimuleren van het brein: hoe meer reserve men opbouwt in het brein, hoe effectiever men de symptomen van dementie kan uitstellen (11-12).

In studies is dan ook aangetoond dat een laag niveau van educatie en een geringe stimulering van de cognitie tijdens het gehele leven risicofactoren zijn voor de ziekte van Alzheimer waarop men effectief kan ingrijpen (13).

Andere studies hebben in correlatie hiermee namelijk aangetoond dat individuele intellectuele activiteiten, sociale en beroepsmatige interacties, fysieke activiteiten, artistieke activiteiten, tweetaligheid, het bespelen van een instrument en het kunnen lezen factoren zijn die inwerken op de reservecapaciteit van de cognitie en de hersenen en ons op die wijze beschermen tegen dementie (14-19).

Preciezer gezegd: bij mensen die deze activiteiten beoefenen zien we dat de symptomen van de ziekte veel later optreden.

Een van de belangrijkste dingen die we kunnen doen, is dus onze hersenen constant blijven stimuleren door het hele leven door te gaan met leren.

Kortom wie Alzheimer wil voorkomen, legt de smartphone aan de kant en pakt een boek, begint een studie of leert een muziekinstrument te bespelen. Niet echt een moeilijke therapie, toch?

Voeding voor het brein in de strijd tegen Alzheimer

In onderzoek is al uitgebreid aangetoond dat voeding die rijk is aan omega-3 vetzuren onmisbaar is voor het behoud van een gezond brein en de preventie van mentale ziektes, zoals depressies en stress, volgens de Franse stichting Fondation Vaincre Alzheimer twee risicofactoren voor het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. Ook een mediterraan voedingspatroon zou het ontstaan van de ziekte helpen voorkomen (20).

Dit voedingspatroon is namelijk niet alleen rijk aan omega-3-vetzuren, maar zit ook boordevol antioxidanten, vitamine C en vitamine E, vitamine B2 en vitamine B6, allemaal stoffen die helpen vermoeidheid te verminderen en een normale werking van onze psyche te ondersteunen (21-22).

Er zijn overigens ook studies die het potentieel hebben bestudeerd van bepaalde planten in relatie tot de bestrijding van de ziekte van Alzheimer en de ondersteuning van de hersenen.

Zo zijn er in vitro- en in vivo-testen gedaan in Californië en uit deze onderzoeken is gebleken dat kurkuma de 'aanslag' van amyloïde eiwitten in de hersenen vernietigde en de vorming ervan voorkwam (23).

In een andere studie heeft men de mogelijkheden onderzocht van Aziatische waternavel (Centella asiatica, beter bekend als gotu kola). Hierbij is vooral gekeken naar het vermogen van de plant om de gedragsproblemen te verminderen die ontstaan als gevolg van de ziekte van Alzheimer (24).

En ten slotte buigen wetenschappers zich over de effecten van huperzine, de actieve stof van deHuperzia serrata, een plant die in de Chinese traditionele geneeskunst wordt gebruikt voor de behandeling van geheugenproblemen. Huperzine zou namelijk de aanmaak van acetylcholinesterase remmen. Dit enzym is verantwoordelijk voor de afbraak acetylcholine, een stof die bijdraagt aan een goed geheugen en een goede werking van de cognitieve functies (25).

Samenvattend kunnen we zeggen dat het voor de preventie van de ziekte van Alzheimer essentieel is om regelmatig fysiek actief te zijn, te zorgen voor een goede nachtrust, het brein en de cognitieve vermogens te stimuleren te zorgen voor een gezonde voeding. Om het risico van een degeneratieve ziekte zo klein mogelijk te maken, is alle hulp natuurlijk welkom, dus ook planten en vitamines lijken een welkome ondersteuning.