Welke voeding kunt u het beste mijden bij bloedarmoede?

Wat is bloedarmoede en wat zijn de klachten?

Onder bloedarmoede verstaan we een medische situatie waarbij er een tekort is aan rode bloedcellen of hemoglobine in het bloed, waardoor het lichaam over onvoldoende zuurstof kan beschikken.

De meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede is een ijzer- of vitamine B12-tekort. IJzer speelt namelijk een essentiële rol bij de aanmaak van hemoglobine, een eiwit dat in de rode bloedcellen zit en dat zuurstof vanaf de longen naar de cellen in ons lichaam vervoert. B12 is essentieel voor de aanmaak van het DNA dat in de cellen zit die verantwoordelijk zijn voor de vorming van rode bloedcellen.

Bloedarmoede kan ook verklaard worden door andere factoren, zoals chronische aandoeningen, genetische problemen of het verlies van een grote hoeveelheid bloed.

De klachten van bloedarmoede kunnen variëren, maar meestal is er sprake van vermoeidheid, zwakte en een bleke gelaatskleur, maar eveneens van het gevoel van buiten adem zijn, duizeligheid en een snelle of onregelmatige hartslag. In ernstige gevallen kan bloedarmoede eveneens zorgen voor pijn in de borst, hoofdpijn en concentratieproblemen.

Indien u last van bovenstaande klachten, dan is het erg belangrijk dat u een gezondheidsdeskundige om advies vraagt. Die kan een exacte diagnose stellen en u begeleiden naar een gepaste behandeling. Dit kan bijvoorbeeld een aanpassing van de voeding betreffen of de inname van ijzersupplementen of vitamines. In de ernstigste gevallen kan het zelfs gaan om bloedtransfusies.

Welke soorten ijzer komen we tegen in de voeding?

Allereerst is het belangrijk om aan te geven dat er twee soorten ijzer voorkomen in onze voeding: heem en non-heemijzer.

Heemijzer is gebonden aan eiwitten zoals hemoglobine en komt uitsluitend voor in dierlijke producten. Deze vorm is voor ons lichaam makkelijk opneembaar: het kent een opnamegehalte dat ligt tussen de 15 en 35% (1).

Voor non-heemijzer geldt dat het in een groot aantal voedingsmiddelen voorkomt, zowel in dierlijke als in plantaardige bronnen. Daar staat tegenover dat slechts 2% tot 20% van het non-heemijzer opgenomen wordt in het lichaam (2).

Welke voeding mijdt u bij bloedarmoede?

Voeding is van het allergrootste belang bij de behandeling van bloedarmoede. Het is dan ook belangrijk om te weten welke voeding het herstelproces in de weg kan staan.

Om het proces van genezing bij bloedarmoede te bespoedigen, geven we u hier een lijst van voedingsmiddelen die u het beste kunt mijden:

voedingsmiddelen die rijk zijn aan calcium tijdens het gebruik van ijzerrijke voeding: calcium is een mineraal dat het vermogen van het lichaam om ijzer te gebruiken kan verstoren wanneer beide stoffen tegelijkertijd ingenomen worden. Onderzoeken hebben namelijk aangetoond dat bij het gebruik van een maaltijd met 300 mg - 600 mg calcium, de opname van ijzer tussen de 40 en 50% kan afnemen (3-4).

Mensen met bloedarmoede dienen dus voorzichtig te zijn wanneer ze calciumrijke voeding tijdens de maaltijd, zoals kaas, melk, yoghurt, en zelfs sardientjes en tofu. Het is echter goed mogelijk om deze voedingsmiddelen buiten de maaltijd om te eten.

voedingsmiddelen die rijk zijn aan tannines tijdens het gebruik van ijzerrijke voeding; tannines komen veel voor in onze dagelijkse voedingsmiddelen, zoals in koffie, thee, wijn en pure chocolade. Tannines zijn polyfenolen die een impact hebben op het absorptievermogen van ijzer door ons lichaam, waardoor de biologische beschikbaarheid van ijzer afneemt (5).

Onderzoek heeft aangetoond dat binnen een gezond voedingspatroon een regelmatige inname van tannines het ijzergehalte op de langere termijn niet beïnvloedt (6).Voor een optimale ijzeropname is het echter af te raden om tanninerijke voeding rondom de maaltijd te gebruiken (7).

Ter verduidelijking: de tannines tasten vooral het non-heemijzer aan uit plantaardige bronnen en niet het heemijzer uit dierlijke producten (8).

Ook het eten van veel fytaatrijke voeding is af te raden: de stof is van nature aanwezig in plantenzadenen is een fosforvorm die voorkomt in vrijwel alle eetbare planten, zoals granen, oliehoudende planten en peulvruchten, zoals linzen, bonen, kikkererwten en soja.

De in de voeding aanwezige fytaten remmen de biologische beschikbaarheid van het ijzer in de voeding. Een studie heeft uitgewezen dat een hoeveelheid van 5 tot 10 mg fytaatfosfor toegevoegd aan een tarwebrood dat 3 mg ijzer bevat, de absorptie van ijzer met 50% verminderde (9).

Aan welke voeding geeft u de voorkeur bij bloedarmoede?

Wie een ijzertekort wil opheffen, dient eveneens te kiezen voor gepaste voeding waarbij specifieke voedingsmiddelen de voorkeur krijgen.

Wanneer we op zoek zijn naar ijzerrijke voeding, dan kunnen we bijvoorbeeld kiezen voor bloedworst (22 mg/100g), varkenslever (18 mg/100g), lamsnieren (12,2 mg/100g), en rood vlees in het algemeen.

Bedenk echter wel dat de overmatige consumptie van rood vlees ontraden wordt omdat het verschillende gezondheidsproblemen kan opleveren, zoals een grotere kans op hart- en vaatziekten en het ontstaan van bepaalde kankersoorten (10).

Het advies luidt dan ook om zoveel mogelijk variatie aan te brengen in de bronnen waaruit u ijzer haalt. Eet bijvoorbeeld vis, zoals rauwe ansjovis (5,1 mg), sardientjes in olijfolie (3,3 mg) of rauwe zeebaars (2,2 mg). Eet ook regelmatig zeevruchten, zoals inktvissen (2,32 mg/100 g) of mosselen (6,7 mg/100g).

Het is ook een goed idee om voeding zoals zeesla (79 mg/100) en spirulina (28,5 mg/ 100g) te gebruiken, beide bijzonder ijzerrijk.

Als aanvulling hierop kiest u nog voor vitamine C, een krachtige activator voor de opname van ijzer die zelfs in staat is het remmende effect van de hierboven genoemde stoffen om te keren (calcium, tannines, fosfaat). Om voldoende vitamine C binnen te krijgen, eet u kiwi's, sinaasappels of voegt u peterselie toe aan uw gerechten (11).

Trouwens, de manier waarop u voedsel bereidt kan het gehalte aan ijzer eveneens beïnvloeden. Door voeding bijvoorbeeld te stomen of bij een lage temperatuur te bereiden, zorgt u ervoor dat u de maximale hoeveelheid voedingsstoffen behoudt, en dat geldt des te meer voor ijzer (12).

Welke voedingssupplementen kiest u bij bloedarmoede?

Voordat u ijzersupplementen gaat innemen is noodzakelijk dat u eerst een bloedonderzoek laat doen. Een teveel aan ijzer kan schadelijk zijn voor de gezondheid en kan verschillende organen beschadigen (lever, hersenen, gewrichten, etc.).

Zodra duidelijk is vastgesteld dat u een ijzertekort heeft, kunt u een veilig en doeltreffend ijzersupplement in gaan nemen.

Het is dan wel goed om te beseffen dat de ene ijzervorm de andere niet is! Bepaalde bestanddelen, zoals ijzersulfaat, ijzercitraat en D-gluconaat kunnen ongewenste effecten hebben, zoals maagproblemen (13).

Een stof als ijzer bisglycinaat daarentegen (zoals u dat vindt in Iron Bisglycinate) wordt goed verdragenen heeft een optimale biologische beschikbaarheid (14). Dat is te danken aan zijn lage moleculaire gewicht en de afwezigheid van een ionenlading, waardoor de interactie met andere voedingsstoffen beperkt blijft.

We willen ook nog even het belang noemen van vitamine B12 (kies indien nodig voor methylcobalamine, een vitamine B12-vorm met een hoge biologische beschikbaarheid).

Onthoud ook dat bloedarmoede kan leiden tot een tekort aan folaten (oftewel vitamine B11 of foliumzuur). Deze vitamine is belangrijk voor de aanmaak van cellen, waaronder de rode bloedcellen. Een tekort kan door verschillende factoren ontstaan, zoals een slecht voedingspatroon, een zwangerschap, het gebruik van cytotoxische medicijnen...

In dat geval kunt u, wederom onder supervisie van uw arts, starten met supplementinname (bijvoorbeeld met SuperFolate).