Hoe komt u erachter wat de voedingswaarde is van een voedingsmiddel?

Voedingswaarde: alle informatie op een etiket.

De informatie over de voedingswaarde (ook wel 'voedingswaardedeclaratie' genoemd) beschrijft de hoeveelheid voedingsstoffen die een product bevat. Deze informatie wordt door de fabrikant achterop de verpakking gezet. Meestal staat de informatie in een tabel, maar soms staat het in enkele zinnen achter elkaar opgesteld.

Sinds december 2016 zijn producenten in Nederland verplicht om de voedingswaarde te vermelden op alle voorverpakte voedingsmiddelen. Maar voor producten die u bij de bakker of slager op de markt koopt, geldt deze verplichting niet.

De verplichting van de voedingsdeclaratie geldt in de Europese Unie en Noord-Amerika (Verenigde Staten en Canada), maar in andere landen wordt deze niet systematisch vermeld.

De declaratie bevat in elk geval de volgende waarden per 100 ml of 100 g van het product:

• de hoeveelheid energie (in kcal of kJ);
• het vetgehalte of de vetstoffen (in g);
• het gehalte aan verzadigde vetten (in g);
• het koolhydraatgehalte (in g);
• het suikergehalte (in g);
• het eiwitgehalte (in g);
• het zoutgehalte (in g).

Soms vermeldt men ook de hoeveelheid enkelvoudige en meervoudige onverzadigde vetzuren, polyolen, zetmeel en vezels. Ook de vitamines en mineralen per portie worden soms vermeld.

Deze tabel is bedoeld om de consument heldere en duidelijk leesbare informatie te verstrekken over het eten dat hij op zijn bordje legt. Het is dan nog wel even zaak om deze gegevens goed te interpreteren.

Het energierijke trio van macronutriënten

De macronutriënten omvatten alle stoffen die ons lichaam van de benodigde hoeveelheid calorieën voorzien: de eiwitten, koolhydraten en vetten.

Eiwitten

Eiwitten leveren ons per gram 4 kcal op en zijn als het ware de bouwstenen van onze cellen. Ze dragen ook bij aan het behoud van gezonde spiermassa en sterke botten(1-2). Eiwitten vinden we vooral in dierlijke producten, soja en peulvruchten. Wie eiwitinname wil verhogen, kan ook een beroep doen op eiwitsupplementen.

Koolhydraten

Koolhydraten worden van oudsher onderverdeeld in 2 groepen:

• de enkelvoudige koolhydraten (fructose, galactose, sacharose...): deze koolhydraten worden snel opgenomen en dienen beperkt te worden ingenomen;
• de complexe koolhydraten (zetmeel...): deze worden langzaam opgenomen en verdienen de voorkeur boven enkelvoudige koolhydraten.

Alle koolhydraten leveren ons per gram 4 kcal aan energie. Koolhydraten zijn de brandstof voor onze hersenen. Ze ondersteunen een adequate hersenfunctie (3). Bij de regel van koolhydraten op het etiket staan de enkelvoudige en meervoudige koolhydraten bij elkaar opgeteld en ziet u ze als een getal. Wilt u weten hoeveel enkelvoudige koolhydraten er in een product zitten, kijk dan naar de regel die de 'suikers' vermeldt.

Vetten

Omdat ze maar liefst 9 kcal per gram aan energie leveren, werden vetten lange tijd als 'slecht' bestempeld. Om gezond te blijven hebben we echter ook vetten nodig. Vet in ons vetweefsel is bedoeld als een energievoorraad voor ons lichaam. Maar vet helpt ook bij de opbouw van de structuren van onze celmembranen (4). Dat betekent niet dat u voortaan alleen nog croissants en vleeswaren moet eten! Eet verzadigde vetzuren met mate (niet meer dan 20 g per dag) en zet meer enkelvoudige en meervoudige onverzadigde vetzuren op het menu (5-6).

Hoe zit het met de vezels?

De vezels nemen een aparte plek in. Ze maken deel uit van de familie van de koolhydraten, met als bijzondere eigenschap dat ze niet te verteren zijn. En dat betekent dat ze nul calorieën leveren. Maar denk nu niet dat ze daarmee nutteloos zijn! De vezels die in uw darmen zitten, hebben een gunstige invloed op een groot aantal biologische processen (7). Volkoren granen, groenten en fruit bevatten veel vezels. Sommige supplementen met vezels kunnen de inname nog verder verhogen (zoals Organic Acacia of Fructo-oligosaccharides).

De grote kracht van micronutriënten

In tegenstelling tot de hoeveelheid macronutriëntendie we innemen, is de inname van de hoeveelheid micronutriënten beperkt. Micronutriënten leveren geen energie, maar ze ondersteunen een groot aantal biochemische reacties die ervoor zorgen dat ons lichaam goed kan functioneren.

Onder deze categorie vinden we de beroemde vitamines. Deze verschillende vitamines hebben elk een specifieke rol: A, B1, B2, B3, B5, B6, B8, B11, B12, C, D, E en K. Zo draagt vitamine C (het hoofdingrediënt van Liposomal Vitamin C) bij aan de adequate werking van het immuunsysteem (8). Vitamine B1, oftewel thiamine (te vinden in het supplement met een hoge biologische beschikbaarheid Benfotiamine) draagt bij aan een hoge energiestofwisseling, een goede hartfunctie en een gezonde werking van het zenuwstelsel (9).

Ook niet te vergeten: de mineralen en spoorelementen: calcium, magnesium kalium, ijzer...(10-12). Van al deze stoffen geldt alleen een verplichte vermelding van de hoeveelheid natrium (of liever gezegd de hoeveelheid zout, dat we verkrijgen door de hoeveelheid natrium met 2,5 te vermenigvuldigen).

Wilt u er zeker van zijn dat u de optimale hoeveelheid vitaminen en mineralen binnenkrijgt, dan kunt u ook gebruik maken van multivitamines (zoals de formule Daily 3 die maar liefst 12 vitamines en 8 mineralen bevat, gecombineerd met verschillende fytonutriënten).

Wat betekent referentie-inname?

Fabrikanten vermelden ook vaak de voedingswaarde per portie. Daarnaast vermelden ze dan vaak in percentages het aandeel van de voedingsstoffen ten opzichte van de dagelijkse hoeveelheid die we nodig hebben. Dit aandeel wordt uitgedrukt in de vorm van 'aanbevolen dagelijkse hoeveelheid' (ADH), die voortkomen uit de zogenaamde waarden voor de referentie-inname (RI). De referentie-inname is vastgesteld in de Europese wetgeving. Bestaande verschillende tussen de landen worden op Europees niveau geharmoniseerd.

We geven even een voorbeeld: 30 g emmentaler bevat ongeveer 8,5 g eiwit. Als we uitgaan van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 50 g eiwitten per dag, dan kunnen we concluderen dat dit stukje kaas ons 17% van de ADH levert.

Let wel op: de referentie-inname (RI) is gebaseerd op de hoeveelheid die een volwassene nodig heeft met een energiebehoefte van 2000 kcal/d. Op deze manier zijn de waarden beter te begrijpen voor de consument, maar er wordt hierbij geen rekening gehouden met de individuele verschillen op basis van leeftijd, geslacht of fysieke activiteit.

Om de referentiële voedingswaarde te berekenen die past bij uw profiel, kunt u gebruik maken van de interactieve tool van de EFSA (beschikbaar in verschillende talen).

De Nutri-score: het intuïtieve stoplicht

Het is nog niet verplicht, de Nutri-score. Dit kleurenlogo biedt een visuele aanwijzing over het voedingsprofiel van een bewerkt product. Het logo bevat een serie letters die lopen van A naar E, waarbij elke letter een kleur heeft die verloopt van groen naar rood.

Op dit moment wordt de Nutri-score gebruikt in Frankrijk, België en Spanje, maar in Italië, Nederland en de Verenigde Staten is de Nutri-score nog niet in gebruik genomen.

Apps om de voedingswaarde te achterhalen

Sommige apps op de mobiele telefoon kunnen ook inzicht geven in de producten in het boodschappenkarretje. Zo kan men de barcode scannen of op de naam van het product toetsen om zo een algemeen overzicht te krijgen van de voedingswaarde. Wat leuk is, is dat men vaak een suggestie doet voor een gezonder product wanneer men een minder gezond product scant. Een van de bekendste apps is Yuka, dat in 2017 in Frankrijk werd geïntroduceerd (op dit moment beschikbaar in het Frans, Engels en Spaans).