Drankjes op basis van kokosnoot: wat doen ze echt voor ons?

De kokosnoot in het kort

Wij kennen de kokosnoot als een vrucht met een bruine bast en wit paarlemoeren vruchtvlees aan de binnenkant. Maar hangend aan de kokospalm heeft deze vrucht (Cocos nucifera) een heel ander uiterlijk.

Deze imposante steenvrucht kan tot wel 1,5 kg wegen. Voordat hij rijp wordt heeft de kogelvormige kokosnoot nog een zachte groene buitenkant (pericarp). Achter deze buitenlaag ontwikkelt zich een tweede, vezelige laag, die ook wel mesocarp genoemd. Deze vezelachtige laag beschermt de harde laag rondom de vrucht (endocarp).

Deze drie lagen beschermen het hart van de vrucht, het zaad (of de 'pit'). Dit deel is hol en bevat een transparante vloeistof: het beroemde kokoswater. De smetteloos witte wanden vormen het vruchtvlees, wat gebruikt wordt voor het maken van kokosmelk en kokosolie.

Oorspronkelijk komt deze exotische vrucht uit Maleisië maar vandaag is de kokosnoot te vinden in de meeste tropische landen. Vandaag de dag vindt zo'n 70% van de kokosnootteelt plaats in Indonesië, in India en op de Filipijnen.

Blijf goed gehydrateerd met trendy kokoswater

Vaak wordt kokoswater (klapperwater) verward met kokosmelk. Kokoswater is het waterige vocht dat van nature aanwezig is in het zaad. Het werkt verkwikkend en het is een goede dorstlesser. Kokoswater bevat nauwelijks vetten maar wel koolhydraten (3,33 g/100ml), de belangrijkste brandstof van ons lichaam. Het verklaart ook zijn typische zoete smaak.

Trouwens, kokoswater is buitengewoon rijk aan biologisch actieve enzymen en mineralen. Het bijzondere aan kokoswater is het hoge kaliumgehalte (200 mg/100 ml). Dit mineraal draagt bij aan een normale werking van het zenuwstelsel en aan het behoud van een adequate spierfunctie (1).

Omdat het ook een kleine hoeveelheid natrium bevat (20 mg/100 ml) wordt kokoswater vaak gebruikt voor het herstel na het sporten, als natuurlijk alternatief voor isotone sportdrank. Men gebruikt het om het vocht- en mineralenverlies te compenseren dat ontstaat door het zweten (2).

Ondanks de vele weldadige effecten dienen we kokoswater in geen geval te gebruiken als vervangen voor gewoon tafelwater: een te hoge inname van kokoswater (dat wil zeggen een paar liter per dag) kan een te hoog kaliumgehalte in het bloed veroorzaken (hyperkalemie). Dit kan schadelijk zijn voor de nierwegen en het hart (3).

In exotische sferen met kokosmelk

Het is de ster van de golden latte en van vegetarisch curry's: kokosmelk. Onze menu's krijgen er direct een exotisch tintje door!

Maar heeft het ons nog meer te bieden? Het mag dan 'melk' genoemd worden, maar er zijn nogal wat verschillen tussen kokosmelk en de melk van de koe. Kokosmelk bevat veel meer calorieën (188 kcal/100 g). Het bevat minder calcium (slechts 18 mg/100 g) en het heeft een hoog vetgehalte dat oploopt tot 18 g per 100 g, waarvan 90% verzadigd vet is.

Moeten we het dus links laten liggen? Niet per se, want kokosmelk heeft ook goede dingen te bieden. Zo heeft het een interessant kaliumgehalte (220 mg/100 g) en magnesiumgehalte (46 mg/100 g), een redelijke hoeveelheid ijzer (3,3 mg/100 g), een kleine hoeveelheid selenium (3 mcg/ 100 g), bevat het beschermende fenolhoudende bestanddelen en is het lactose- en cholesterolvrij (4).

Waar we dus vooral op moeten letten, is dat we kokosmelk niet gaan gebruiken zoals we koemelk gebruiken, bijvoorbeeld door elke dag te beginnen met een grote mok vol. Mix het daarentegen met een wat lichter plantaardig drankje (zoals amandelmelk) of gebruik het als vervanger van crème fraîche met 30% vet, en dan kunnen we volmondig zeggen: doen!

MCT kokosolie, de perfecte bondgenoot voor keto-fans

Op papier is kokosolie de absolute topper als het gaat om verzadigde vetten (86% van de totale samenstelling. Dat is dus veel meer dan de 55% in boter! U schrikt misschien van dit grote getal, zeker als u denkt aan de duivelse reputatie van verzadigde vetten voor ons hart- en vaatstelsel!

Maar dan gaan we wel voorbij aan het feit dat ons lichaam verschillende vetzuren ook op verschillende manieren behandelt. Het bijzondere aan kokosolie is namelijk dat het middellange ketentriglyceriden bevat (MCT) die gevormd zijn uit caprylzuur, (C8), caprinezuur (C10) en laurinezuur (C12) (5).

Deze bijzondere moleculen zetten de traditionele vetafbraak buiten spel (6): ze omzeilen de gal uit de alvleesklier en gaan direct door naar de lever, waarna ze in het bloed terecht komen als middellange ketenvetzuren (MCT). En die dienen als directe brandstof voor onze cellen.

Resultaat: in tegenstelling tot de lange ketenvetzuren, worden middellange ketenvetzuren niet opgeslagen in ons vetweefsel (7). Overigens zorgt de oxidatie van MCT door de levercellen voor het ontstaan van ketolichamen, een kostbare energiebron die door het lichaam als compensatie wordt gebruikt bij een koolhydraatarm dieet. Dit verklaart waarom kokosolie zo gewaardeerd wordt door mensen die een ketogeen dieet volgen (8).

Helaas bevat de conventionele kokosolie maar 5% caprylzuur. Toch is het erg gewild, want dit zuur passeert eenvoudig de celmembranen en het wordt uitstekend verdragen door het spijsverteringsstelsel (9). De MCT kokosolie bestaat echter uitsluitend uit middellange ketentriglyceriden, en vult dit tekort dus uitstekend aan. Het levert immers alleen de meest weldadige vetten (kokosolie Organic MCT Oil Pure C8 bijvoorbeeld bevat het uitzonderlijk hoge gehalte van 98% caprylzuur).

Hoe gebruikt u het? Omdat het hier een geconcentreerde formule betreft, kunt u volstaan met 10 tot 20 ml per dag. Vergeleken met de traditionele kokosolie is deze olie echter minder geschikt om mee te koken en bakken. Gebruik het dus zo veel mogelijk in de pure vorm, bijvoorbeeld in een smoothie, in de vinaigrette... of in vegan mayonaise!