Jodiumsupplement: waartoe dient het?

Wat is jodium precies?

Het element jodium wordt uitgedrukt met het symbool 'I' en kreeg in het periodieke systeem het atoomnummer 53. Het is een spoorelement dat valt onder de groep die men 'halogenen' noemt. In onze natuurlijke omgeving komt jodium niet veel voor. We komen het in kleine hoeveelheden tegen in producten uit de zee (1). Het werd trouwens voor het eerst in 1811 ontdekt in de as van zee-alg. De naam stamt af van het Griekse woord ioeidēs, wat ‘violet’ betekent. De kleur van de damp die ontstond door verwarming was namelijk violet.

Wat doet jodium in ons lichaam?

Jodium draagt direct bij aan een goede werking van de schildklier en aan de normale aanmaak van schildklierhormonen: T3 (tri-joodthyronineri-joodthyronine) en T4 (thyroxine), die respectievelijk 3 en 4 jodiumatomen bevatten (2). Het draagt eveneens bij aan een normale energiestofwisseling, een normale huid en een normale werking van het zenuwstelsel en de cognitieve functies (3-5).

Voor wie het niet meer weet: de schildklier is een klein kliertje in de vorm van een vlinder. De klier bevindt zich aan de basis van de hals en speelt een belangrijke rol bij vitale lichaamsfuncties. De klier regisseert onder andere ons hartritme, onze lichaamstemperatuur, onze groei, het uiterlijk van onze huid, onze eetlust, ons gewicht, maar ook ons humeur (6).

Hoeveel jodium hebben we dagelijks nodig?

Ons lichaam kan zelf geen jodium aanmaken. We moeten het dus via onze voeding binnenkrijgen om aan de behoefte van het lichaam te kunnen voldoen.

Volgens de officiële instanties ligt de jodiumbehoefte op 90 mcg/dag voor kinderen, op 130 mcg/dag voor adolescenten, op 150 mcg/dag voor volwassenen en op 200 mcg/dag voor zwangere en zogende vrouwen (7).

Wat zijn de risico's van een jodiumtekort?

Een tekort aan jodium verstoort de schildklierfunctie. Zo kan een chronisch jodiumtekort het ontstaan van struma bevorderen, oftewel een vergroting van de schildklier, en/of het ontstaan van knobbeltjes (8).

Bij een aangetoond tekort, wat overigens slechts bij hoge uitzondering voorkomt, gaat de schildklier langzamer werken: we spreken dan van hypothyreoïdie (9). Dit vertaalt zich in verschillende klachten, zoals gewichtstoename, extreme vermoeidheid, constipatie, bleekheid of concentratiestoornissen (10).

Het lichaam heeft jodium nodig, maar men mag er niet te veel van innemen, aangezien de schildklier hierdoor 'ontregeld' kan raken (11). De Europese Unie heeft de veiligheidslimiet vastgesteld op 600 mcg/dag. Overigens is het risico van een teveel zeldzaam, zeker als men bedenkt dat een teveel aan jodium theoretisch gezien uitgescheiden kan worden via de urine (12).

Waarin vinden we jodium op ons bordje?

Sinds de jaren 50 hebben de overheden voorgesteld ons zout te verrijken met jodium om ze tekorten tegen te gaan. Zo deed het gejodeerd tafelzout zijn intrede. Dit zout groeide wereldwijd uit tot de belangrijkste jodiumbron. Inmiddels is ook vast komen te staan dat een dieet dat veel zout bevat de kans op hart- en vaatziekten vergroot: de WHO adviseert om de dagelijkse zoutconsumptie onder de 5 g per dag te houden, oftewel twee keer zo weinig als ons gemiddelde gebruik (13).

Jodium zit dus in gejodeerd zout, maar komt van nature ook voor in algen uit de zee (kombu, palmwier, wakame), schaal- en schelpdieren, eigeel en melkproducten (14).

Wanneer komt jodiumsuppletie in beeld?

Een gevarieerd voedingspatroon dat zowel schaal- en schelpdieren als zuivel bevat zal in de meeste gevallen voor voldoende jodium zorgen. Toch zijn er wel bepaalde groepen die een groter risico lopen op een tekort:

• vegetariërs en veganisten, evenals mensen die geen voedsel uit zee consumeren (15);
• mensen die een zoutarm dieet volgen;
• rokers, want tabak belemmert de jodiumopname (16);
• mensen die sporten op een hoog niveau, aangezien men jodium kan verliezen via het transpiratievocht (17);
• zwangere vrouwen, die een hogere jodiumbehoefte hebben vanwege de ontwikkeling van de foetus (18).

Wilt u jodiumsupplementen gaan gebruiken, dan vragen we u in alle gevallen eerst het advies in te winnen van een gezondheidsprofessional. Die kan namelijk de jodiumstatus vaststellen in het bloed of in de urine en beoordelen of een supplementinname echt noodzakelijk is.

Welk jodiumsupplement kiest u?

Voor mensen die hun zoutinname in de gaten willen houden, is een supplementinname van Ascophyllum nodosum (zoals Natural Iodine) de beste optie (19). Deze alg wordt verzameld langs de kust van Schotland en Ierland en beschikt bij een gelijke hoeveelheid jodium over een natriumgehalte dat 10 keer lager ligt dan dat van zout.

Tabletten op basis van kaliumjodide, het resultaat van een reactie tussen jodium en kaliumjodide, beschikken over een ongekende stabiliteit en een uitzonderlijke biologische beschikbaarheid van zo'n 96,4% (20). Deze vorm wordt gebruikt voor ons keukenzout, maar ook voor de jodiumpastilles die uitgedeeld worden aan de bevolking bij een kernramp (om de schildklier te verzadigen met jodium en het vasthouden van radioactief jodium te voorkomen, aangezien radioactief jodium ernstige schade aan de schildklier kan veroorzaken) (21). Kies vooral voor formules die geen te hoge doseringen bevatten en die volledig veilig zijn, zoals Potassium Iodide, dat 200 mcg per jodiumtablet bevat).

Sommige innovatieve formules combineren jodium met andere bestanddelen die gunstig zijn voor de schildklier (zoals de krachtige combinatieformule Natural Thyro Formula dat jodium uit zeewier combineert met selenium, een stof die bijdraagt aan een normale werking van de schildklier, en guggul, een bestanddeel dat bijdraagt aan de gezondheid van de schildklier) (22-23).

Ten slotte zijn er nog de multivitamines, die lagere gehaltes aan jodium bevatten. Zij zijn met name geschikt voor een dagelijks gebruik (de in 2019 geheel vernieuwde en uitzonderlijke formule Daily 3 bevat maar liefst 42 zorgvuldige geselecteerde en natuurlijke ingrediënten, waaronder 50 mcg jodium per capsule).