Welke probiotica kiest u bij constipatie?

Constipatie en de onbalans van het microbioom: een vicieuze cirkel?

Dysbiose van het microbioom

Wetenschappers bestuderen het microbioom van de darm al jaren vanwege de impact die dit belangrijke orgaan heeft op de algehele gezondheid en op tal van aandoeningen.

Het microbioom bestaat uit triljoenen bacteriën en is bij elk mens uniek. Net als een vingerafdruk ontwikkelt het microbioom zich al heel vroeg in een mensenleven, eigenlijk al in de eerste maanden na de geboorte, waarna er uiteindelijk een symbiotische balans ontstaat (1).

De problemen ontstaan wanneer deze balans in de darmen verloren gaat, oftewel wanneer een bepaalde bacteriesoort de overhand krijgt en andere soorten het onderspit delven. We spreken van een dysbiose wanneer veranderingen in het microbioom leiden tot aandoeningen binnen, maar ook buiten het spijsverteringskanaal.

Definitie van constipatie

Als we het over constipatie hebben, dan bedoelen we een maagdarmprobleem waarbij men moeite heeft om de ontlasting uit het lichaam te krijgen, men minder vaak ontlasting heeft en men het gevoel heeft dat men alles 'afgevoerd' heeft. Dit probleem kan te wijten zijn aan een te lage vezel- en vochtinname, een gebrek aan lichamelijke activiteit, etc.

Constipatie gaat vaak gepaard met de aanmaak van gas en met een opgeblazen gevoel, iets dat vooral veroorzaakt wordt door een toename van de bacteriële fermentatie.

De constipatie wordt 'chronisch' wanneer deze enkele maanden aanhoudt.

Dysbiose en chronische constipatie zouden elkaar wel een stand kunnen houden

Het is niet verrassend dat een onderzoek bij mensen met een chronische constipatie heeft aangetoond dat zij vaak een dysbiose laten zien, oftewel een verstoorde microbioom in de darm (2). Maar het is eigenlijk niet te zeggen of het een het ander veroorzaakt!

De huidige wetenschappelijke kennis lijkt te suggereren dat beide fenomenen elkaar wederzijds beïnvloeden, waardoor er een cyclus ontstaat.

• Anders gezegd: de dysbiose verergert de constipatie (de onbalans van het microbioom tast de beweeglijkheid van de darm aan en beïnvloedt de absorptie van voedingsstoffen);
• de constipatie verergert ook de dysbiose (omdat bij constipatie de darmpassage vertraagt, wat de darmomgeving aantast en de samenstelling van het microbioom beïnvloedt).

Probiotica en het microbioom

Volgens de criteria van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) zijn probiotica voedingssupplementen die bestaan uit 'levende micro-organismen die een gezondheidsvoordeel kunnen opleveren wanneer ze in adequate hoeveelheden worden ingenomen' (3).

Probiotica bevatten dan ook dezelfde bacteriën als het microbioom. Ze worden toegepast om de balans in het microbioom van de darm weer te herstellen (4).

Precies om die reden zijn er ook veel onderzoeken die het effect evalueren van probiotica in het kader van chronische constipatie, met name van het gebruik van bepaalde stammen.

Welke probiotica kiest u bij constipatie en een opgeblazen gevoel?

Grote belangstelling voor Bifidobacterium longum

Uit een meta-analyse uit 2017, die 9 gerandomiseerde placebogecontroleerde studies betrof, lijkt naar voren te komen dat de toediening van probiotica op significante wijze verlichting biedt bij constipatie en een opgeblazen gevoel bij ouderen (ten opzichte van de placebogroep leidde het bij de gebruikers van probiotica tot een verlichting bij 10 tot 40% van de gevallen).

De stam Bifidobacterium longum is het meest onderzocht (en komt als enige bacteriesoort voor in een supplement op basis van Bifidobacterium longum. Het is echter ook in combinatie met andere bacteriën verkrijgbaar in de probioticaformule Colon Friendly) (5).

De potentiële weldadige effecten van Bifidobacterium lactis bij constipatie

Een ander meta-analyse uit 2010 die betrekking had op 5 gerandomiseerde placebogecontroleerde testen en bijna 400 patiënten toonde de waarde van andere probioticastammen aan (6):

• als het gaat om constipatie bij volwassen, dan suggereren de gegevens een gunstig effect op de ontlastingsfrequentie en de consistentie van de ontlasting na een kuur met de volgende stammen: Bifidobacterium lactis, Lactobacillus casei Shirota en Escherichia coliNissle 1917. U vindt de Bifidobacterium lactis in een synergie met andere 'goede bacteriën' in bepaalde probioticaformulers (zoals Probio Forte);
• bij kinderen met constipatie heeft casei rhamnosus gunstige effecten laten zien.

Toelichting bij het onderzoek naar probiotica bij constipatie

Het is verstandig om voorzichtig te zijn met de interpretatie van deze rapporten omdat de studies onderling verschillend waren, de populaties van de studies heterogeen waren en er een risico op bias bestaat. De onderzoekers geven dan ook aan dat er meer placebogecontroleerde onderzoeken nodig zijn om te bepalen welke stammen en doseringen optimaal zijn en wat de optimale innameduur is. Al met al kan men zeggen dat de meeste studies het wel eens zijn over de potentiële effecten van probiotica bij constipatie.

Probiotica bij constipatie en diarree door een prikkelbare darm

Hoe zat het ook weer met de prikkelbare darm (PDS)?

Uiteraard willen we het ook graag even hebben over de prikkelbare darm of het 'prikkelbare darmsyndroom', waarbij constipatie, diarree of zelfs een combinatie van beide kan voorkomen. Dit syndroom (dat steeds vaker lijkt voor te komen, met name in de westerse wereld) houdt de wetenschap de afgelopen jaren flink bezig.

Probiotica met meerdere stammen hebben een streepje voor

Een meta-analyse uit 2015 die betrekking had op 15 klinische studies bij bijna 1.800 patiënten suggereert dat probiotica een gunstig effect kunnen hebben bij deze aandoening. In de studie komt men namelijk tot de conclusie dat probiotica in vergelijking met een placebo bij een prikkelbare darm de pijn en de ernst van de andere klachten kunnen verminderen (7).

In een andere meta-analyse komt men tot de conclusie dat met name hooggeconcentreerde probiotica die bestaan uit verschillende stammen (zoals Full Spectrum Probiotic Formula, met een hoge dosering van 36 miljard KVE en 20 verschillende stammen) doeltreffend kunnen zijn bij PDS doorat ze het microbioom kunnen moduleren (8).

De gistsoort Saccharomyces boulardii en PDS

Een meta-analyse uit 2010 die 31 gerandomiseerde placebogecontroleerde studies betrof bij meer dan 5.000 patiënten beweert dat de gistsoort Saccharomyces boulardii een potentieel therapeutisch vermogen heeft als het gaat om de preventie van diarree die ontstaat als gevolg van antibioticagebruik. Het zou ook meer in het algemeen een sterke potentie hebben als behandeling van PDS (en dus ook van de bijbehorende klachten, zoals constipatie) (9).

Deze probiotica is eveneens beschikbaar in de vorm van een voedingssupplement (zoals Saccharomyces Boulardii).