Hoe kom je uit een depressie?

Depressieve klachten: wat verstaan we daaronder?

Soms hebben we een periode waarin we het even niet meer zien zitten. Maar een depressie is meer dan dat. Het is een psychische aandoening die het dagelijkse leven volledig overhoop haalt. Voordat dit ziektebeeld gekwalificeerd wordt als depressie, dient het langer dan twee weken te bestaan.

Afhankelijk van de persoon kunnen psychologische, affectieve, gedragsmatige en somatische klachten zich meer of minder uitgesproken manifesteren (1). De klassieke indeling is als volgt:

• uitgesproken verstoringen van de stemming (triestheid, negatieve gedachten, pessimisme), een gevoel van 'emotionele leegheid';
• het ontbreken van plezier bij alle activiteiten die voorheen wel als prettig ervaren werden;
• een steeds negatiever zelfbeeld, schuldgevoelens of een gevoel van machteloosheid;
• een verhoogde mate van geïrriteerdheid en/of een ongebruikelijk angst-/stressgevoel;
• een afmattende vermoeidheid, die meestal vergezeld gaat met slaapproblemen (te kort slapen of juist te lang), waardoor men moeilijker uit bed komt en de dagelijkse taken niet meer goed kan uitvoeren.
• een verandering in de eetlust die leidt tot een afname of een toename van het lichaamsgewicht;
• toenemende concentratieproblemen op het werk, geheugenverlies, besluiteloosheid;
• sociale geïsoleerdheid;
• suïcidale gedachten.

De WHO (Wereld Gezondheidsorganisatie) denkt dat zo'n 3,8% van de wereldbevolking leidt aan een depressie, waaronder 5% van de volwassenen en 5,7% van de ouderen boven de 60 jaar. Dit maakt het tot een de meest voorkomende mentale ziekten (2). Vrouwen zouden vaker getroffen worden door een depressie (3). Maar ook kinderen en adolescenten kunnen te maken krijgen met een depressie (4).

Wat zijn de oorzaken van een depressie?

De oorzaken van een depressie zijn vaak met elkaar verweven en zijn soms moeilijk van elkaar te onderscheiden. Ze zouden voortkomen uit een combinatie van verschillende omgevingsfactoren, genetische factoren en neurologische- en biologische factoren.

Bepaalde traumatische gebeurtenissen, zoals een scheiding, het verlies van een dierbare, het verlies van een baan, een fysieke of mentale aanval - die soms zelfs teruggaat naar de kindertijd - kunnen de trigger zijn voor het ontstaan van een depressie (5). Dat geldt ook voor het omgaan met een chronische ziekte of een handicap, want dat vraagt veel van de fysieke en mentale vermogens. Ook is vastgesteld dat een alcoholverslaving een situatie creëert die bevorderend werkt voor het ontstaan van depressies (6).

Genetische factoren zouden ook een rol spelen bij een depressie (7). Wanneer minimaal een van de ouders een depressie heeft gehad, dan zou het kind 2 tot 4 keer zoveel kans hebben op een depressieve periode in zijn leven. Deze aanleg zou echter pas daadwerkelijk tot uiting komen bij moeilijke of zware gebeurtenissen. Dit zou verklaren waarom twee personen die hetzelfde hebben meegemaakt soms zeer verschillend reageren.

Bij de depressieve persoon heeft men vastgesteld dat er afwijkingen zijn in de overdracht van zenuwsignalen tussen bepaalde hersengebieden die betrokken zijn bij de emotieregulering, de cognitieve controle en de regulering van het zelfbeeld. Dit zou mogelijk het gevolg zijn van een inadequate aanmaak van drie neurotransmitters: serotonine, dopamine en noradrenaline (8).

Uit een depressie komen: cognitieve therapie en behandelingen

Omdat er bij een depressie vaak sprake is van een vicieuze cirkel waar mensen alleen meestal niet uitkomen, hebben depressieve mensen steun en hulp nodig, niet alleen van hun naasten, maar ook van medische deskundigen. Als eerste is het belangrijk om bij de huisarts langs te gaan. Als de huisarts hier aanleiding toe ziet, kan hij de patiënt doorsturen naar een psychiater.

In milde depressieve periodes kan psychotherapie soms al volstaan (9). Sommige korte therapievormen, zoals cognitieve therapie of gedragstherapie, focussen zich vooral op het beheersen van de crisis die op dat moment speelt, met name door de correctie van bepaalde cognitieve fouten. Andere, langdurige therapievormen zoals psychoanalyse, zoeken naar de 'oorsprong van de pijn'. Dit doet men door bepaalde traumatische gebeurtenissen uit het verleden bloot te leggen die de negatieve schema's zouden kunnen verklaren waarvan de persoon op dat moment last heeft.

Bij matige tot hevige depressies kunnen antidepressiva worden voorgeschreven om de klachten te verminderen of een terugval te voorkomen (10). Denk hierbij aan remmers van de heropname van serotonine of aan tricyclische antidepressiva.

Lichttherapie als behandeling tegen seizoensgebonden depressie

Bij het korter worden van de dagen worden we minder blootgesteld aan natuurlijk daglicht. Dat zorgt ervoor dat onze interne klok ....en onze stemming ontregeld raken! Mensen die er gevoelig voor zijn, kunnen dan een seizoensgebonden depressie ontwikkelen, wat zich vertaalt in een lager energieniveau en een gevoel van somberheid in de winter (11). Wat kan men in zo'n geval het beste doen?

De lampen die gebruikt worden bij een lichttherapie verspreiden een soort wit licht dat het zonlicht imiteert. Dit witte licht helpt een winterdepressie te bestrijden (12). De aanbevolen dosis ligt meestal rond de 100.000 lux gedurende 30 minuten in de ochtend. Deze lichttherapie kan eveneens effectief zijn bij niet-seizoensgebonden depressies, als aanvulling op de klassieke behandelingen (13). Praat erover met uw arts, psychiater of psycholoog.

Daarnaast zijn er enkele goede gewoontes die u zich kunt aanwennen om de aanmaak te bevorderen van moleculen voor een 'goed humeur': wees regelmatig fysiek actief, eet voedsel dat rijk is aan tyrosine (van dierlijke oorsprong) en omega-3 (vette vis, noten, koolzaadolie), ga mediteren en maak gebruik van positieve visualisatietechnieken (14-16)...

De beste voedingssupplementen voor een zonnig humeur

Sint-janskruid (dat voorkomt in St John Worth Extract) draagt bij aan een normale psychologische staat en aan de regulering van de stemming (17). Lange tijd geloofde men dat het effect van de plant te danken was aan het remmende effect van monoamine-oxydase, maar vandaag de dag lijkt deze hypothese te zijn ontkracht: men denkt nu namelijk dat de weldadige effecten te danken zijn aan het gehalte aan hypericine en hyperforine. Deze plant beïnvloedt echter de werking van veel medicijnen en dient uitsluitend onder medisch toezicht gebruikt te worden.

Sommige bestanddelen uit de plant vertonen een nauwe relatie met de 'neurotransmitters van geluk'. De stof 5-HTP speelt met name een rol bij de aanmaak van serotonine (en is te vinden in het supplement 5-HTP), dat gestandaardiseerd is op 98%. Daarnaast is er nog FEA (geïsoleerd uit de alg Aphanizomenon flos-aquae. Dit is te vinden in AFA Extract). Het is een voorloper dopamine (18-19).

SAM-e, oftewel S-adenosylmethionine wordt van nature aangemaakt in onze cellen. Wanneer we een zwaar gemoed krijgen, daalt het gehalte hiervan. De stof zou een sleutelrol spelen bij de werking van het trio dopamine-serotonine-noradrenaline (kies in een neerslachtige periode voor de hoogst gedoseerde vorm SAM-e 400 mg) (20).

Voelt u zich uiterst prikkelbaar? GABA is een neurotransmitter die het vermogen heeft de zenuwimpulsen te remmen en kan zorgen voor een kalmerend effect (21). Wanneer een negatieve stemming gepaard gaat met stressvolle omstandigheden, dan kan het interessant zijn om een beroep te doen op een supplement (bijvoorbeeld via PharmaGABA, waarvan het kwaliteitsprofiel is goedgekeurd door de Amerikaanse Food and Drug Administration ).