De microflora veranderen als behandeling van autisme?

Even een korte uitleg: wat is autisme precies?

Het is goed om nog eens te benadrukken dat autisme een neurologische ontwikkelingsstoornis is. Het kan de communicatie, de sociale interacties, de intellectuele capaciteiten en het gedrag beïnvloeden (en in sommige gevallen zorgen voor het plotselinge ontstaan van emoties, het uiten van repetitieve bewegingen, het tonen van angst voor veranderingen...)

Men vermoedt dat wereldwijd een op de 160 mensen een stoornis in het autistisch spectrum heeft.

Er is een onderzoek dat suggereert dat de klachten van autisme verminderen wanneer men de microflora van een autistische persoon vervangt.

Om te beginnen was het al even duidelijk dat ongeveer 3/4 van de mensen met autisme minimaal een verteringsprobleem heeft (diarree, opgeblazen gevoel, oprispingen, constipatie...(1). Dit toont al een eerste correlatie aan tussen autisme en darmproblemen.

Laten we ons nu eerst eens wat verder buigen over de microflora in de darmen van autistische personen (oftewel het geheel aan micro-organismen dat het verteringskanaal bevolkt).

Uit een proef die in 2019 uitgevoerd en gepubliceerd werd in de Verenigde Staten, zetten de onderzoekers van de Arizona State University de microflora van 'doorsnee kinderen' (in dit geval 'niet-autistische kinderen') over naar 18 autistische kinderen (2). De resultaten waren even verrassend als veelbelovend: deze overzetting had een significante vermindering van de maag-darmproblemen en autistische problemen tot gevolg bij de 18 jonge proefpersonen.

Om precies te zijn zorgde deze behandeling aan het einde van de test voor een vermindering van de ernst van de maag-darmklachten bij ongeveer 80% en een afname van de problemen uit het autistisch spectrum bij 24% (3). Deze verbetering duurt zelfs 2 jaar na de test voort bij de 18 kinderen, met een vermindering van 59% van de darmklachten en een afname tot 47% van de autistische klachten.

Bovendien waren er aan het begin van de studie 13 kinderen met ernstige autistische klachten en aan het einde van de studie nog maar 3. Ten slotte was bij 8 kinderen het autistisch spectrum niet meer van toepassing na deze behandeling.

Het is hier echter wel belangrijk om op te merken dat de 'transplantatie' van de microflora niet zonder risico is (infecties, overdracht van bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica...).

Invloed van de microflora op de neurologische ontwikkeling

Laten we ons er nog iets verder in verdiepen: we weten dat de kolonisatie van onze darm door bacteriën al voor de geboorte plaatsvindt. De samenstelling van de eerste microflora zou dus ofwel een overwegend gunstig, ofwel overwegend nadelig effect kunnen hebben op de ontwikkeling van de foetus. Een slechte voeding, een microbiële infectie of metabole stress zouden van invloed kunnen zijn op de darmflora en zouden zo de neurologische ontwikkeling van de foetus mogelijk kunnen beïnvloeden, hetgeen een levenslang effect zou kunnen hebben op het gedrag.

Een studie die uitgevoerd werd door het technologisch instituut van Californië heeft overigens aangetoond dat een virale infectie bij zwangere muizen zorgde voor de geboorte van minder sociale kleintjes die bovendien banger waren dan andere kleine muisjes. De angstigere kleintjes bleken over minder Bacteroides fragilis te beschikken. Kregen de muisjes deze bacterie eenmaal toegediend, dat zag men bij deze autistische muisjes minder verteringsproblemen en minder problematisch sociaal gedrag (4).

De neuronen van onze darm

Al deze onderzoeken en beschouwingen herinneren ons eraan dat er in algemene zin sprake is van een cruciale link tussen de darmen en het brein.

Er waren al verschillende onderzoeken gedaan naar deze hersen-darm-as. Sommige onderzoekers waren er bijvoorbeeld al in geslaagd om het gedrag van twee muizen te veranderen door de microflora tussen de muizen uit te wisselen. Zodra hun microflora was omgewisseld, werden de nieuwsgierige en volhardende muizen timide en vice versa (5).

Als we kijken naar de menselijke darm, dan zien we dat deze over niet minder dan 200 tot 500 miljoen neuronen beschikt. Dat is een compleet eigen zenuwstelsel! Het heet het enterische zenuwstelsel. Het bevat veel minder neuronen dan het menselijk brein (dat ongeveer 90 miljard neuronen telt), maar 200 miljoen neuronen is nog steeds het equivalent van de hersenen van een kat of een kleine hond! Om die reden worden onze darmen tegenwoordig vaak ons tweede brein genoemd.

Hoe communiceren deze 200 miljoen neuronen nu met de neuronen in de hersenen? Dat gebeurt op twee manieren: de elektrische informatie wordt doorgegeven via de zenuwen en de chemische informatie wordt getransporteerd door het bloed.

Zo wordt 95% van de serotonine (een neurotransmitter die bepaalde gedragselementen reguleert, zoals het humeur en de emotie), direct geproduceerd in de darm.

Onderzoeken hebben uitgewezen dat een onbalans in de samenstelling van de darmflora (een teveel aan 'slechte bacteriën' in verhouding met de hoeveelheid 'goede bacteriën') voorkomt bij knaagdieren met depressief gedrag (6). Bij de mens is dat hetzelfde: een onderzoek dat werd uitgevoerd bij 37 menen met een depressie liet zien dat deze depressieve patiënten naar verhouding een lage hoeveelheid aan Bacteroidetes hadden en een hoge hoeveelheid Alistipes (7).

Probiotica: de darmflora weer in balans brengen om het humeur en het gedrag te verbeteren

Als we kijken naar de definitie van probiotica volgens de WHO, dan gaat het om "levende micro-organismen die, mits in adequate hoeveelheden ingenomen, positieve effecten op de gezondheid hebben, naast de bekende effecten op het gebied van de voedingswaarde. Ze worden tegenwoordig op grote schaal ingezet voor het herstellen van de balans van de microflora in de darm.

Sommige stammen zijn uitgebreid onderzocht vanwege hun positieve effecten op het brein, en dus ook op het gedrag, het humeur, de emoties. Een in 2016 gepubliceerde meta-analyse van 25 dierenstudies en 15 klinische studies bij de mens (8) bracht in dat kader enkele specifieke micro-organismen naar voren:

• Bifidobacterius longum (die depressieve klachten zou verminderen);
• Lactobacillus plantarum (die mogelijk beschermende eigenschappen biedt voor de neuronen);
• Lactobacillus casei (die de tryptofaan- en serotonineconcentraties zou verhogen, wat zou bijdragen aan een aanzienlijke verbetering van het humeur bij mensen met een depressie);
• Lactobacillus brevi (die zou inwerken op angstgevoelens);
• Lactobacillus salivarius (die de meest actieve werking zou hebben van alle stammen).

Al deze micro-organismen zijn samengebracht in probiotica op basis van verschillende stammen die men kan gebruiken bijstemmingsproblemen, een tijdelijke neerslachtige periode- of een periode waarin men nog maar moeilijk gemotiveerd raakt (denk hierbij aan Lactoxira).