Flebitis: wat eet u wel en wat niet?

Flebitis: wat is het precies?

Flebitis, ook wel veneuze trombose genoemd, is een vaatziekte die zich uit in de vorming van een bloedpropje (trombus) in een ader, meestal in de onderste ledematen.

Wanneer er een oppervlakkige ader aangetast wordt, dan spreekt men van oppervlakkige veneuze trombose (1). De ader, die vaak aan het oppervlak van de huid zichtbaar is, voelt hard aan en wordt kwetsbaar voor het ontstaan van een ontsteking, hetgeen een warm gevoel veroorzaakt.

De complicaties zijn meestal mild, maar deze vorm komt vaak gelijktijdig voor met een diep veneuze trombose (DVT), een vorm die veel ernstiger is. Deze vorm doet zich voor wanneer een grote ader midden in een spier verstopt raakt (2).

De symptomen, die zich niet altijd duidelijk manifesteren, uiten zich in een unilaterale zwelling en verharding van de voet of de kuit, een zwaar gevoel en een blauwe tot paarse verkleuring van het aangedane gebied. Wanneer dit probleem niet wordt opgelost, dan kan het bloedpropje dat de verstopping veroorzaakt op een zeker moment losschieten en zich verplaatsen naar de longen. Er ontstaat dan een longembolie, een levensgevaarlijke aandoening (3).

Flebitis: voeding die preventief kan werken

Er bestaat geen wonderdieet waarmee flebitis kan worden behandeld (bij twijfel raadpleegt u altijd een arts). Het is echter zeker de moeite waard een uitgebalanceerd voedingspatroon aan te houden dat rijk is aan beschermende voedingsstoffen als preventieve maatregel.

Het is al langer bekend dat een voeding die rijk is aan omega-3-vetzuren veel gunstige effecten kan hebben (4). De vetzuren EPA en DHA, die vrijwel uitsluitend in vette vissoorten voorkomen, ondersteunen bij een normale hartfunctie en het behoud van een normale bloeddruk, twee factoren die de kans op de vorming van bloedpropjes minimaliseren (het supplement Super Omega 3 combineert EPA en DHA in een gezuiverde en uiterst stabiele vorm en is geheel vrij van vervuilende stoffen) (5).

Goed om te weten: de plantaardige voorloper van beide stoffen, ALA, die we vinden in walnoten, koolzaadolie en lijnzaad is eveneens interessant vanwege de bijdrage aan het behoud van normale cholesterolwaarden (6).

Ook lookachtige planten zoals uien en knoflook dragen bij aan een goede gezondheid van slagaders en aders omdat ze dankzij het hoge gehalte aan zwavelverbindingen het bloed vloeibaarder maken waardoor het soepeler stroom (7-8).

Ook flavonoïden zouden een versterkende rol kunnen spelen voor de wanden van de aderen. We vinden flavonoïden in rood fruit (zoals de zwarte bes), citrusvruchten, maar ook in bepaalde planten die goed zijn voor de bloedsomloop, zoals de rode wijnstok (9).

Ook dienen we ervoor te zorgen dat we elke dag voldoende vitamine C (citroen, kiwi, paprika...) en vitamine E (amandelen, avocado...) binnen krijgen, aangezien deze stoffen de parameters van de hemostase beïnvloeden (oftewel de mechanismen die bloedverlies voorkomen). Hoewel supplementinname bij gevorderde gevallen van flebitis niet is toegestaan, kan het bij de eerste tekenen van 'luie aderen' wel degelijk interessant zijn (bijvoorbeeld met Triple C en Natural E400) (10-11).

Er is ook een onderzoek dat zich verdiept heeft in de effecten van vitamine B3 (niacine) op de stabilisering van aanslag in de slagaderen bij mensen met een te hoog cholesterolgehalte, die vatbaarder zijn voor trombose-incidenten (12). Vitamine B3 vinden we met name in orgaanvlees, kalkoen, en eend, maar ook in vette vis, oliehoudende zaden en noten en voedingsgist (maar ook in hogere doses in Niacinamide).

Onderzoek bij patiënten met stabiele kransslagaderen suggereren dat magnesium mogelijk de mechanismen beïnvloedt van de samenklontering van bloedplaatjes, een proces dat een rol speelt bij de vorming van bloedstolsels (13). Om voldoende magnesium binnen te krijgen, kunt u een beroep doen op cacao, volkoren rijst, en noten (omdat tekorten aan dit mineraal relatief vaak voorkomen, kan een supplementinname van magnesium, bijvoorbeeld met OptiMag, u helpen de optimale hoeveelheid binnen te krijgen).

Er zijn onderzoeken gedaan die eveneens de interactie hebben geanalyseerd tussen co-enzym Q10 (dat van nature voorkomt in rundvlees, haring, kip en sardientjes) en de activiteit van de bloedplaatjes. Het supplement Coenzyme Q10 biedt een maximale opname van de stof doordat het gecombineerd is met tocoferolen en lipiden (14).

Ten slotte zijn er verschillende klinische verslagen die een link doen vermoeden tussen een tekort aan vitamine D en het opvlammen van trombose-episodes, hoewel er nog uitgebreider onderzoek noodzakelijk is om te verklaren wat er hier precies speelt (15-16). Wanneer de hoeveelheid zon in de winter afneemt, kan het verstandig blijken een supplement in te nemen (zoals Vitamin D3 5000 UI, verpakt in oliehoudende capsules voor een optimale absorptie).

Trombose: welke voeding kunt u beter laten staan?

Voeding die niet goed is voor de bloedcirculatie

In het kader van preventie en genezing is het essentieel om voeding die het slechte cholesterol oxideert en de vorming van atherosclerotische plaques versnelt zoveel mogelijk te beperken. Dit proces is namelijk een factor die het ontstaan van bloedpropjes bevordert. Qua voeding denken we hierbij met name aan verzadigde vetten (rood vlees, fijne vleeswaren, boter, te veel boter...), maar ook aan suikers (17-18).

Een overmatige consumptie van natrium spreidt het bedje voor een hoge bloeddruk, een verschijnsel dat geassocieerd wordt aan een grotere kans op trombose. De WHO adviseert dan ook om niet meer dan 5 g zout per dag te gebruiken (oftewel een theelepeltje zout), waarbij alle voeding van de hele dag meegerekend wordt (19).

Onthoud ook dat alcohol en antistollingsmiddelen slecht samen gaan, en dat roken de stolling van het bloed bevordert, evenals de ontsteking van bloedvaten (20-21).

Flebitis en koffie

De link tussen flebitis en koffie is een controversiële. Uit een patiënt-controleonderzoek uit 2012 kwam naar voren dat de consumptie van koffie geassocieerd zou zijn aan een lagere kans op veneuze trombose (22). De koffieconsumptie zou met name van invloed zijn op bepaalde specifieke stollingsfactoren (von Willebrand en VIII).

In een tweede meta-analyse gepubliceerd in 2015 wordt deze conclusie echter genuanceerd door te suggereren dat er eerder sprake is van een dosis-responsrelatie. Een matige koffie-inname (tussen 1 en 4 kopjes) zou in dat kader gerelateerd zijn aan een stijging van het risico op een trombo-embolie met 11% ten opzichte van niet -gebruikers, terwijl een hoge koffie-inname (≥ 5 kopjes/d) de kans op een trombo-embolie zou verkleinen met 25% (23). Dit punt blijft echter nog onderwerp van discussie.

Orale inname van antistollingsmiddelen: let op de wisselwerking

De behandeling van diep veneuze trombose berust op de toediening van antistollingsmiddelen. Meestal start men met onderhuidse injecties (heparine en aanverwante producten), waarna men verder kan gaan met de orale inname van tabletten (vaak vitamine K-remmers). Voor een doeltreffende werking en het verkleinen van de kans op bloedingen is het belangrijk dat de juiste dosering wordt ingesteld (24).

Bij deze behandelingen kan snel een wisselwerking optreden met voeding of met andere medicijnen. In deze situaties mag dan ook geen voedingssupplement worden ingenomen voordat er medisch advies is ingewonnen.

Met name de inname van vitamine K-remmers maakt het noodzakelijk de inname van vitamine K via de voeding te monitoren en zo te voorkomen dat de behandeling uit balans raakt en minder effectief wordt. Hieronder enkele vitamine K-rijke voedingsmiddelen:

• koolzaadolie, soja en derivaten hiervan (margarine);
• groene groenten: spinazie, sla, waterkers, sperziebonen, peterselie...;
• venkel, asperge, prei;
• kruisbloemige groenten: kool, bloemkool, spruitjes, broccoli, radijs, knolraap...

Het advies luidt om regelmatig kleine porties van deze voedingsmiddelen te eten (een portie per dag) in plaats van af en toe een grote hoeveelheid ineens. Heeft u twijfels of vragen over specifieke voeding, praat er dan over met uw behandelend arts of uw fleboloog.